همانطور که مشاهده فرمودید در درس اول مفهوم کلی فن بیان و اجزای اساسی بیان از جمله گوینده، گفتار و بیان را مطرح نموده و با تلههای فن بیان نیز آشنا شدیم، همچنین با ویژگیهای مختلفی در این فن مهم برای برقراری ارتباطات اجتماعی آشنا شدیم، سعی داریم در این مقاله با نیازهای اساسی برای داشتن فن بیان فوق العاده و موثر آشنا شویم.
برای اینکه فن بیان فوق العاده و موثری داشته باشیم و صحبتهای ما عالی باشد نیاز است که دو شرط مهم را بررسی کنیم:
۱- ویژگیهای شخصی شما به عنوان سخنران
۲- شناخت مخاطب
اول اینکه شما ویژگیهای یک فرد مناسب را داشته باشید و دوم اینکه بدانید مخاطب شما چه ویژگیهایی دارد.
البته اگر بخواهیم کمی حرفهای تر به موضوع نگاه کنیم شاید لازم باشد که مدلهای ارتباطی استاندارد را بیان کنیم ، اما چون در این بحث به صورت کاربردی خواستیم مباحث رو مطرح کنیم از بیان حالات پیچیده خودداری گردیده است.[irp]
فهرست محتوای مقاله
ویژگیهای شخصی فن بیان فوق العاده به عنوان سخنران
هر فردی به عنوان یک سخنران باید دارای ویژگیهای شخصی موثری باشد تا فن بیان فوق العاده و موثری داشته باشد. در اینجا به چند مورد از ویژگیهای فردی مهم اشاره میکنیم:
پوشش
از ویژگیهای کسی که فن بیان فوق العاده و موثری میخواهد داشته باشد پوشش است. لباس شما باید کاملاً مرتب و مناسب جمع باشد. هر جامعه نیازمند پوشش مناسب خود است و این هنر شماست که پوشش مناسب را به خوبی پیدا کنید.
صورت
ظاهر و صورت یک فرد اطلاعات بسیار زیادی درباره خودش به ما میدهد. منظور از ظاهر زیبایی چهره نیست بلکه آراسته بودن آن است. اینکه شما چقدر برای ظاهر خود اهمیت قائل هستید میتواند بر بیان شما نقشی فراتر از انتظار داشته باشد، و فن بیان فوق العاده و موثری برای شما به وجود آورد.
در واقع در نگاه اول افراد جذب ظاهر شما میشوند و مشتاق میشوند صحبتهای شما را گوش دهند و چنانچه از تکنیکهای فن بیان به خوبی استفاده کنید، میتوانید یک گفتگو یا سخنرانی با فن بیان فوق العاده داشته باشید.
زبان بدن
شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که همیشه یک علامت خاص در بدن وجود دارد و سریع تر از زبانتان، بدن شما وارد کار میشود.
شاید تصور کنید که فقط آنچه میگوید به مخاطبان ارسال میشود ولی مخاطبان آگاهانه یا ناآگاهانه از بدن ما برداشتهایی خواهند داشت و زبان بدن تاثیر بسیار زیادی بر گفتگوی ما خواهد گذاشت.
به طور مثال برقراری تماس چشمی با مخاطب، یا حالت چشمها و اجزا صورت در برخورد اول پیامهایی را به مخاطبین ارسال میکند که میتواند آنها را مشتاق به ادامه صحبت کرده یا از ادامه گفتگو با شما دلسرد کند.
بلندی صدا
بسیاری از افراد بنا به دلایلی که این دلایل اغلب در زمان کودکی شکل میگیرد صدای بسیار آرامی دارند و در هر شرایطی بسیار آرام صحبت میکند، در زمان گفتگو چنین اشخاصی درست یا غلط افرادی با اعتماد به نفس پایین در نظر گرفته می شوند و از اهمیت کلام آنها به شدت کاسته میشود.
چنانچه از اهمیت لحن و تن صدا آگاهی داشته باشیم و بتوانیم تن صدای خود را در حد نرمال و قابل قبولی حفظ کنیم میتوانیم انتظار یک سخنرانی موفق را داشته باشیم، اما اگر از اهمیت این موضوع غافل بمانیم حتی در صورت کنترل سایر موارد نمیتوانیم انتظار یک گفتگوی موفق و تاثیرگذار را داشته باشیم.
اعتماد به نفس
اعتماد به نفس شما اگر به اندازه باشد میتواند همه چیز را به نفع شما رقم بزند، اعتماد به نفس در حد نرمال و متوسط حاوی پیامهای بسیاری است.
من جمله اینکه فرد به گفته های خود باور قلبی دارد و از درون خود به آنچه می گوید و انجام میدهد مطمئن است.
در مقابل داشتن اعتماد به نفس پایین نشان دهنده ضعف فرد و ناتوانی او و اعتماد به نفس بالاتر از معمول نشان دهندهی این است که فرد خود واقعیاش را پشت لایهای از اعتماد به نفس کاذب پنهان کرده و به راحتی نمیتوان به وی اعتماد کرد و صحبتهایش را پذیرفت.
محکم بودن
یکی از شاخههای اعتماد به نفس محکم بودن است. منظور از محکم بودن درست بودن و با اعتقاد کار را انجام دادن است. مطلع بودن و داشتن اطلاعات کافی در مورد موضوع بسیار مهم است. سعی کنید تا حد امکان در مورد موضوعی که قصد دارید درمورد آن صحبت کنید اطلاعات کسب کنید.
زمانی که دایره اطلاعات شما درباره موضوعی وسیع باشد میتوانید به راحتی از موضوع مورد بیان خود دفاع کنید و راجع به شاخ و برگهایش با اطلاعات کامل و کافی اظهار نظر کنید.[irp]
شناخت مخاطب
نکته کلیدی در برقراری ارتباط کلامی موثر شناخت مخاطبان است، حتی با رعایت کردن تمام نکاتی که مربوط به خودتان است باز هم نیاز است که مخاطبان را به خوبی شناخته و آنها را بررسی کرده و بدانید که به چه چیزهایی نیاز دارند. اگر مخاطبان شما مرد باشند یا زن یا تلفیقی از آنها یقیناً تغییراتی در برنامه شما پیش خواهد آمد.
به طور کلی شناخت مخاطب و شناخت اعتقادات و باورهای آنها کمک بسیار بزرگی در برقراری ارتباط و طرز بیان کلمات شما خواهد گذاشت . چرا که باورها و اعتقادات افراد موضوعی نیست که یک شبه به وجود آمده باشد و باید با آگاهی کامل از اعتقادات ، باورها و خصوصیات افراد با آنها گفتگو کنیم تا بتوانیم بیشترین تاثیر را با کلاممان بر آنها بگذاریم.
تمرینات ضروری برای داشتن فن بیان فوق العاده
برای داشتن فن بیان فوق العاده باید نکاتی ر مورد توجه قرار داد و تمرین کرد که در موارد زیر به برخی از این موارد اشاره میکنیم:
دایره واژگان
بسیار خوب است که دایره واژگان خود را گسترش داده و کلام خود را با واژگان زیبا زینت بخشید، اما توجه کنید که هیچ یک از کلمات دشوار و عجیب و غریب را در سخنان خود استفاده ننمایید، زیرا این موضوع تنها به معنی باسواد بودن شما نیست، بلکه در برخی از موارد باعث ایجاد ذهنیت ناخوشایند در ذهن مخاطب نسبت به شما میگردد.
استفاده از جملات بزرگان در زمان استفاده از فن بیان فوق العاده
میتوانید از نقل قول های قوی ویژگیهای شخصی فن بیان فوق العاده به عنوان سخنران کنید. بزرگان در طول زندگی خود مطالب بسیار ارزشمندی را بیان کردند و این میتواند بهترین وسیله برای موثر کردن سخنان شما باشد.
همچنین استفاده از ضرب المثلهای معروف و آشنا برای افراد در زمان مناسب، میتواند به آسانترین نحو ممکن منظور شما را برساند.
خوب گوش دادن بخشی از فن بیان فوق العاده
یکی از اصلیترین ویژگیهایی که برای برقراری ارتباط نیاز است مهارت خوب گوش دادن است.
شنیدن چندین برابر بیشتر از صحبت کردن از مغز استفاده میکند و این شاید به صورت ناخودآگاه خوشایند نباشد و افراد بیشتر دوست داشته باشند که در بحث شرکت کنند و اظهار نظر نمایند.
اما باید بدانید زمانی که بیشتر گوش میدهید و مدت زمان بیشتری را صرف گوش کردن میکنید، میتوانید با نهایت دقت به صحبتها تمرکز کرده و با بهترین و با کیفیتترین واژگان وارد بحش شده و با مخاطب گفتگو کنید، کسب این مهارت در بلند مدت باعث میشود شما فن بیان فوق العاده و موثری پیدا کنید.[irp]
استفاده از شوخی مناسب
شوخ طبعی در صحبتها میتواند فوق العاده باشد اما باید نکات زیر را رعایت کنید:
برای همه جالب باشد
یعنی چنانچه افراد با سن و سال های متفاوت و مختلط از زن و مرد باشند شوخی را درک کرده و برایشان جذاب باشد.
توجه شود که در زمان شوخی کردن، افراد آمادگی لازم را داشته باشند.
مثلا در نظر گرفتن زمان شوخی و اینکه بعد از گذشتن از چند دقیقه صحبت استفاده شود امر بسیار مهمی است.
به هیچ انسانی توهین نشود
چرا که باعث میشود ارزش شما کاسته شود
باعث به هم خوردن جلسه نشود
بعضی اوقات استفاده از برخی از شوخیها باعث ایجاد همهمه در گفتگو شده و برقراری آرامش مجدد جلسه کاری دشوار خواهد بود.
تمرکز شما را به هم نریزد
گاهی استفاده از برخی شوخیها باعث پاره شدن رشته کلام شده و ادامه دادن بحث اصلی امری دشوار خواهد بود.