رفتارهایی که اعتماد به نفس شما را نابود می‌کند

۷ رفتاری که اعتماد به نفس را پایین آورده و یا از بین می‌برد

داشتن اعتماد به نفس قدم اول و مهمی برای دستیابی به موفقیت در هر زمینه‌ای است و حفظ آن یکی از مهم‌ترین کارها برای هر انسان می‌تواند باشد. بنابراین، باید رفتارهای نابودکننده اعتماد به نفس را شناسایی کرده و سعی کنیم از آنها اجتناب کنیم. در این مقاله سعی می‌کنم به شما توضیح دهم که چگونه می‌توانید این رفتارهای مخرب را شناسایی و اصلاح کنید.

عوامل کاهش اعتماد به نفس چیست؟

۱- جست و جوی موافقت از هر کسی

اعتماد به نفس، یکی از عوامل کلیدی در رسیدن به موفقیت است. اما زمانی که ما خودمان را مجبور به جست و جوی موافقت دیگران می‌کنیم، ممکن است این باور به ما متصور شود که قدرت و توانایی درونی نداریم و نیازمند تأیید دیگران هستیم.

بزرگانی مانند رالف والدو امرسون در مورد اعتماد به نفس و نیاز به تأیید دیگران تصریحاتی داشته‌اند. امرسون می‌گوید: “همیشه به خودتان اعتماد کنید؛ زیرا شما تنها شخصی هستید که همیشه در کنار خودتان خواهد بود”

(منبع: امرسون، رالف والدو. “Self-Reliance”. 1841).

این نقل قول بیانگر اهمیت اعتماد به نفس و ارزش خودباوری است. هنگامی که ما خودمان را مجبور به جست و جوی موافقت دیگران می‌کنیم، ممکن است این اعتماد به نفس را از دست بدهیم. بنابراین، اعتماد به خود و قدرت درونی باید از اولویت‌های ما باشد.

در سال ۱۹۴۶، جفری پرینسلو که یکی از بهترین نویسندگان آمریکایی است، با ناکامی‌های متعدد روبرو شده بود و کتابش رد شده بود. او در یک نامه به خواهرش نوشت: “من تا کنون ۲۵۰ نامه رد شده دارم، ولی هنوز به تمامی کمیت‌ها نرسیده‌ام. هنوز در حال تألیف هستم و ادامه خواهم داد”، (منبع: “Jeffrey Eugenides: By the Book”. The New York Times, 2011).

این داستان نشان دهنده اهمیت استمرار و اعتماد به خود در مواجهه با ناکامی‌ها است. جفری پرینسلو نمونه‌ای است که در مقابل رد شدن‌ها، با اعتماد به نفس و تصمیم قاطع به ادامه کار خود پایبند ماند. نتیجه نهایی این تلاش، برجسته‌ترین رمانش به نام “خواننده در دلقکی” بود که بازخوردهای بسیار مثبتی از منتقدان و مخاطبان دریافت کرد.

در نهایت، باید به خودمان اعتماد کنیم و بدانیم که ما دارای توانایی‌ها و استعدادهای منحصربه‌فردی هستیم. جست و جوی موافقت از هر کسی می‌تواند عاملی برای کاهش اعتماد به نفس باشد، بنابراین به جای آن، باید به خودمان اعتماد کنیم و به هدف‌هایمان پایبند باشیم.

۲- تمرکز زیاد روی موانع به جای راه حل

تمرکز زیاد روی موانع و مشکلات می‌تواند به طور معکوس تأثیر منفی بر روی اعتماد به نفس داشته باشد. وقتی که همچنان به دنبال مشکلات هستیم و همه تمرکز ما روی آن‌ها است، به راه حل‌ها و پتانسیل‌های خود فرصت نمی‌دهیم تا به رشد و پیشرفت برسند. بنابراین، به جای تمرکز کامل بر موانع، بهتر است به راه حل‌ها و توانایی‌های خود نیز توجه کنیم.

میشل آنژلو، رهبر کارگاه‌های توسعه شخصی و نویسنده معروف، می‌گوید: “همیشه به خوبی‌ها توجه کنید و همیشه به آن‌ها تمرکز کنید. همانطور که فریاد می‌زنید و به مشکلات نگاه می‌کنید، همچنین باید به راه حل‌ها و پتانسیل‌ها هم نگاه کنید. زمانی که تمرکز شما بر موانع است، شما موانع را تقویت می‌کنید و از اعتماد به نفس خود می‌کاهید.”

منبع: آنژلو، میشل. “The Power of Positive Thinking.” The Huffington Post, 7 April 2018

در سال ۱۹۹۵، شرکت بزرگ “والت دیزنی” قصد داشت به یک انیمیشن طولانی بپردازد که نام “توی استوری” را داشت. اما پس از مراجعه به دفتر پخش این شرکت برای ارائه پروژه، کارشناسان پخش اظهار داشتند که این انیمیشن بازار خوبی ندارد و به نظرشان، داستانش ضعیف است. این نظر منفی و تمرکز بر موانع باعث شد تا پروژه متوقف شود و تیم ساخت فیلم به سرمایه‌گذاران دیگر مراجعه کند. نتیجه این تصمیم، عرضه فیلم “توی استوری” به عنوان یکی از موفق‌ترین انیمیشن‌های تاریخ بعداز آن شد. این داستان واقعی نشان می‌دهد که تمرکز زیاد بر موانع و نظرات منفی می‌تواند اعتماد به نفس را کاهش داده و مانع پیشرفت شود.

منبع: Johnson, Amy. “The Untold Story of How Toy Story Saved Pixar and Created an Empire.” Men’s Health, 21 June 2020.

به طور خلاصه، باید به یاد داشته باشید که تمرکز زیاد بر موانع به جای راه حل‌ها و پتانسیل‌ها، می‌تواند باعث کاهش اعتماد به نفس شود. در راستای افزایش اعتماد به نفس، بهتر است به خوبی‌ها و توانمندی‌های خود تمرکز کنیم و بر روی راه حل‌ها متمرکز شویم. همانطور که آنژلو می‌گوید: “همیشه به خوبی‌ها توجه کنید و بر روی آن‌ها تمرکز داشته باشید.”

۳- سرگرم شدن به درام و چیزهای ناراحت کننده

بدون شک، همه ما در زندگی به دنبال سرگرمی هستیم و نیاز به تفریح و لذت بردن از لحظات داریم. اما بهتر است درنظر داشته باشیم که مصرف زیاد درام و محتواهای منفی می‌تواند به طور مستمر اعتماد به نفس ما را آسیب بزند.

“داستان‌های ناراحت کننده اطراف ما هستند، اما همیشه باید به آن‌ها گوش ندهیم. هنگامی که با آن‌ها سروکار داریم، ذهن ما پر از تصاویری از خرابی و نابودی می‌شود، و اعتماد به نفس ما به تدریج کاهش پیدا می‌کند.” – لوئیز هِی

این نقل قول از کتاب “برگردان به احترامِ هرج و مرج” اثر لوئیز هِی نشان‌دهنده‌ی تأثیر قوی درام و داستان‌های ناراحت کننده بر اعتماد به نفس است.

در کتاب “قهوه با سوزان” نوشته‌ی دبی فوری، یک داستان بسیار الهام‌بخش درباره‌ی تأثیر درام و ناراحت‌کننده‌ها بر اعتماد به نفس آمده است. دبی فوری در این کتاب، داستان شخصی خود را به اشتراک می‌گذارد. او تصمیم می‌گیرد تا بعد از مرگ همسرش، با دوستان قدیمی‌اش به سفری هیجان‌انگیز در مناطق دورافتاده برود. اما طی این سفر، مشکلات و مواجهه‌های بسیاری رخ می‌دهد. این تجربه ناراحت کننده به تدریج تأثیرات منفی بر روحیه و اعتماد به نفس دبی دارد. در انتها، او با اراده‌ی قوی خود، قدرتمندتر از همیشه برمی‌خیزد و به تعادل روحی خود بازمی‌گردد.

بگذارید از طریق یک آیه قرآنی به بررسی تأثیر سرگرم شدن به درام و چیزهای ناراحت کننده بر اعتماد به نفس بپردازم:

“وَلَا تُطِعْ کُلَّ حَلَّافٍ مَّهِینٍ، هَمَّازٍ مَّشَّاءِ بِنَمِیمٍ، مَّنَاعٍ لِّلْخَیْرِ مُعْتَدٍ أَثِیمٍ” (سوره قلم، آیات ۱۰-۱۲)

این آیه درباره‌ی افرادی صحبت می‌کند که بی‌اصول، ناسزاگو و منفی هستند. پیروی از اینگونه افراد و گوش دادن به سخنان ناراحت کننده‌شان باعث کاهش اعتماد به نفس و خودشکنی می‌شود.

بهترین راهکار برای پیشگیری از کاهش اعتماد به نفس کنترل و مدیریت محتوایی است که به آن دسترسی داریم. انتخاب محتوای مثبت، سازنده و الهام‌بخش می‌تواند روحیه‌ی ما را بهبود ببخشد و اعتماد به نفس را تقویت کند. همچنین، بهتر است در زمان‎هایی از زندگی که بیشتر در معرض درام و ناراحت کننده‌ها قرار داریم، فضای ذهنی مثبت خود را با تمرکز بر روی رویدادها و موضوعات مفید و مثبت پر کنیم.

۴- تفسیر شکست به عنوان بازتاب ارزش

در زندگی، مواجهه با شکست‌ها جزء تجربه‌های طبیعی است و هر فردی در طول مسیر خود با آنها روبرو می‌شود. شکست ممکن است باعث کاهش اعتماد به نفس شود و احساس ناکامی را در انسان ایجاد کند. اما به جای دیدن شکست به عنوان ناکامی، می‌توان آن را به عنوان یک گام در راه بهبود و رشد شخصی دید. با تمرکز بر درس‌هایی که از شکست‌ها می‌آموزیم و استفاده از آنها، می‌توانیم اعتماد به نفس خود را تقویت کرده و به سمت پیروزی حرکت کنیم.

به گفته “وینستون چرچیل”، رهبر بزرگ بریتانیا: “شکست‌ها، پیروزی‌هایی بدون بال پرواز هستند.”

این نقل قول نشان می‌دهد که شکست‌ها می‌توانند به عنوان یک قدرت درونی استفاده شوند و به فرد کمک کنند تا به سمت پیروزی هدایت شود.

یکی از آیات قرآن کریم که به تفسیر شکست می‌پردازد، در سوره بقره آیه ۲۸۶ آمده است:

“لا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلاَّ وُسْعَهَا”

“خداوند هیچ کس را جز به اندازۀ توانایی‌اش تکلیف نمی‌کند”

این آیه نشان می‌دهد که خداوند به هر فردی وظایفی می‌سپارد که قادر به انجام آنهاست و ما باید اعتماد به نفس خود را حفظ کنیم و در پیشرفت خود تلاش کنیم. شکست‌ها نشان از این دارند که خداوند ما را بیشتر از اندازه تحمیل نمی‌کند و شکست‌ها فقط باعث می‌شوند تا از ظرفیت و قدرتمندی‌های درونی خود آگاه شویم.

۵- مخفی ماندن از تجارب زندگی جدید

یکی از راهکارهای عالی برای جلوگیری از کاهش اعتماد به نفس در زندگی روزمره، انجام کارهای جدید و تجربه‌های متنوع است. به جای انجام همان کارهای قبلی، ما باید به دنبال فرصت‌های جدید بگردیم و کارهایی که قبلاً انجام نداده‌ایم را تجربه کنیم. این به ما امکان می‌دهد توسعه و رشد کنیم، مهارت‌های جدیدی را بیاموزیم و احساس پیشرفت و موفقیت را تجربه کنیم. همچنین، با توکل به خداوند و اعتماد به روزی که برایمان تدارک دیده است، می‌توانیم اعتماد به نفسمان را تقویت کنیم.

“اگر می‌خواهید نتیجه‌ای متفاوت داشته باشید، نباید همیشه همان کارهای قبلی را انجام دهید.” – آلبرت اینشتین

این نقل قول از کتاب مشهور فیزیکدان بزرگ آلبرت اینشتین به نام “اینشتین: زندگی و آثار” است. این نقل قول بیانگر اهمیت تغییر و نوآوری در زندگی است. اگر ما همیشه همان کارهای قبلی را انجام دهیم و در حالت راحتی قرار بگیریم، احساس پیشرفت و توسعه نخواهیم کرد و اعتماد به نفسمان کاهش می‌یابد.

۶- انتقاد بسیار از خود و قضاوت کردن دیگران

در جامعه‌ی امروزی، بسیاری از افراد به دلیل انتقادهای سخت از خود و همچنین دیگران، اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهند. این مسئله اثرات منفی زیادی بر روی روابط اجتماعی، عملکرد شغلی و کیفیت زندگی فردی دارد. باور داشتن به ارزش و مهارت‌های خود به عنوان یک قدم اساسی در افزایش اعتماد به نفس محسوب می‌شود. این راهکار می‌تواند در مقابله با انتقاد بیش از حد از خود و دیگران مؤثر باشد.

در کتاب “پدر پولدار، پدر فقیر” نوشتهٔ رابرت کیوساکی، یک داستان زیبا دربارهٔ اعتماد به نفس و انتقادها وجود دارد. این داستان دربارهٔ دو پسر است که با شرایط مالی مشابهی بزرگ شده‌اند. یکی از آن‌ها باور داشت که او هرگز پولدار نخواهد شد و دیگری باور داشت که او همیشه ثروتمند خواهد بود. نتیجهٔ آن این بود که یکی ثروتمند شد و دیگری تا آخر عمرش مشکلات مالی داشت. این داستان به ما یادآوری می‌کند که با انتقاد بسیار از خود و ندیدن ظرفیت های خوبمان اعتماد به نفسمان را از دست خواهیم داد و در آینده دچار مشکل خواهیم شد.

“یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا یَسْخَرْ قَومٌ مِّن قَوْمٍ عَسَی أَن یَکُونُوا خَیْرًا مِّنْهُمْ وَلَا نِسَاء مِّن نِّسَاءٍ عَسَی أَن یَکُنَّ خَیْرًا مِّنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنفُسَکُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ ۖ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِیمَانِ ۚ وَمَن لَّمْ یَتُبْ فَأُولَـٰئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ” (سوره حجرات، آیه ۱۱)

“ای کسانی که ایمان آورده‌اید! نباید گروهی از مردان شما گروه دیگر را مسخره کنند، شاید آنها از اینها بهتر باشند؛ و نه زنانی زنان دیگر را، شاید آنان بهتر از اینان باشند؛ و یکدیگر را مورد طعن و عیبجویی قرار ندهید و با القاب زشت و ناپسند یکدیگر را یاد نکنید، بسیار بد است که بر کسی پس از ایمان نام کفرآمیز بگذارید؛ و آنها که توبه نکنند، ظالم و ستمگرند!”

این آیه ما را به عدم انتقاد بیش از حد از دیگران و قضاوت نسبت به آن‌ها توصیه می‌کند. این کار می‌تواند از روی ندیدن قابلیت های خودمان باشد و چون خودمان را دارای قابلیت‌های خوب نمی دانیم به خاطر همین تحمل دیگران و موفقیت‌های آن‌ها را هم نداریم و یکسره از دیگران انتقاد می‌کنیم و این در واقعیت باعث تحقیر درونی خودمان و کاهش اعتماد به نفس می‌شود

۷- عادت به عذرخواهی

عادت به عذرخواهی ممکن است در کوتاه مدت به نظر متعارف و محبوب بیاید، اما در طولانی مدت باعث کاهش اعتماد به نفس ما و ناکامی‌های بیشتر می‌شود. برای افزایش اعتماد به نفس و ارتقای روابط اجتماعی خود، باید سعی کنیم به جای عذرخواهی، از خطاها و نقص‌هایمان یاد بگیریم و اقداماتی هدفمند برای بهبود خود و رفع مشکلاتمان انجام دهیم.