آن صدای مخملی و شفافی که در طول سخنرانی گوش‌نوازی می‌کند، صدایی که یک سخنران با تغییر تُن آن، مخاطب را روی صندلی میخ‌کوب می‌کند و آن نوایی که از رادیو می‌شنویم و همۀ هوش و حواسمان محو فن بیان گوینده و کیفیت صدای او می‌شود صددرصد ذاتی نیست.
صدای انسان دقیقا مثل استخوان‌ها و عضلاتی که از بدو تولد تا دوران بلوغ، رشد می‌کنند باید تقویت شود. اگر شما هم به‌دنبال موفقیت در صداسازی و فن بیان خود هستید، حتما تا آخر این مقاله با لذت برتر همراه باشید.
فهرست محتوای مقاله
صداسازی و فن بیان مفید برای همه
فن بیان در تمام عمر می‌تواند به کمک آموزش رشد و بهبود پیدا کند و حتی می‌توان جنس صدا را با ترفندهای خاصی، از این رو به آن رو کرد. این صداسازی و فن بیان هم دقیقا مثل سایر اعمالی که به‌صورت روزانه انجام می‌دهیم نیازمند انرژی است و بخشی از سوخت اصلی بدن و هر آنچه که به‌صورت متناوب می‌خوریم، صرف تولید صدا و خروج آن از تارهای صوتی می‌شود.
اما باید چه نوع غذایی در وعده‌های مختلف مصرف کنیم که بتوانیم کیفیت را در صداسازی و فن بیان حفظ نماییم؟ رژیم غذایی فردی که به‌صورت مداوم سخنرانی می‌کند یا با تکنیک‌های فن بیان مشغول گویندگی و سخنوری است با افراد معمولی چه تفاوتی دارد؟ اصلا آیا با تغذیۀ مناسب‌تر می‌توان اصل صدا را عوض کرد و بنیان آن را از نو ساخت؟ با من همراه باشید تا به جواب این سوالات برسید.
تغذیۀ مناسب و صداسازی فقط مختص کسانی که به‌نحوی شغل و حرفۀ آنها به سخنوری وابستگی دارد نیست. طبق آمار منتشرشده از سوی آکادمی گوش، حلق و بینی آمریکا حدود هفت میلیون شهروند آمریکایی درگیر اختلالات صوتی هستند.
این اختلالات نه فقط به تغذیه بلکه به شیوۀ تنفس و تکلم هم مربوط می‌شود اما تغذیه در بلندمدت تأثیر بیشتری روی صدا دارد.در ادامه پیشنهاداتی داده می‌شود که می‌توانید با رعایت آنها صدای بهتری در سخنرانی‌های خود داشته‌باشید.[irp]
آب؛ ترکیب شفابخش در صداسازی
اگر به‌دنبال یک صدای شفاف و لطیف هستید آب را فراموش نکنید. تارهای صوتی انسان خیلی ظریف‌تر از آنچه که فکر می‌کنید هستند و خیلی سریع هم ارتعاش پیدا می‌کنند. لرزش این تارها است که می‌تواند نرمی یا سختی صدا و درواقع بدصدایی یا خوش‌صدایی را مشخص سازد.
استفاده از آب به‌منزلۀ روغن‌کاری این تارهای صوتی است تا بدون صدای اضافه به لرزش در آیند! به‌جز استفادۀ مستقیم از آب می‌توان مواد غذایی پر آب بیشتری را در برنامه غذایی قرار داد.
میوه هایی مثل سیب، هلو، طالبی و هندوانه منابع سرشار از آبی هستند که خوردن آنها علاوه بر تأمین آب بدن، شادابی را به همراه دارد!
استراحت‌های صوتی بدون صرف غذا
صدای شما گاهی بیش‌تر از خود بدن، به استراحت‌های مختصری احتیاج دارد. تغذیۀ مناسب در صداسازی و فن بیان مهم است. اما گاهی نخوردن غذا و استراحت‌دادن مهم‌تر می‌شود.
معلمانی که به‌مدت طولانی در کلاس درس صحبت می‌کنند یا بازاریاب‌هایی که با فن بیان در بازاریابی به‌شدت حنجرۀ خود را درگیر کار می‌کنند نیاز دارند هر روز استراحت‌های مختصری بعد از یک دوره فعالیت مداوم به خود بدهند. این استراحت‌های کوتاه باید بدون صرف هر نوع غذایی باشند.[irp]
مصرف غذاهای تازه به‌جای غذاهای فرآوری‌شده
مشغله‌های کاری آن‌قدر زیاد شده‌است که امروزه استفاده از غذاهای کنسروی، منجمد شده و فرآوری شدۀ صنعتی امری عادی است. اما زندگی کسی که به صداسازی و فن بیان وابسته است باید با دیگران فرق داشته‌باشد.
میوه‌ها و سبزیجات تازه، گزینۀ مناسبی برای صداسازی هستند. به‌طور کلی برگ‌های سبز بهترین منبع غذایی برای خوانندگان، مجریان، گویندگان رادیویی و سخنرانان است.
از جمله برگ‌های سبز می‌توان به سبزیجات مصنوعی، کلم، قارچ، اسفناج (خالص پخته نشده)، سبزیجات مخلوط و کلم بروکلی اشاره کرد.
سالاد؛ یک میان‌وعدۀ غذایی کامل
سالاد از هر وعدۀ غذایی که ممکن است قبل از سخنرانی استفاده کنید کامل‌تر است. ترکیب سبزیجات تازه‌ای که احتمالا سرشار از آب نیز هستند به‌همراه سس‌های ویژه‌ای که دارای روغن زیتون یا انواع روغن های مفیدند بسیار مناسب است.
به‌علاوه سالاد میان وعدۀ غذایی کاملی است که صرف آن باعث می‌شود خیلی سبک‌تر سخن بگویید. نوشیدنی سبزیجاتی مثل خیار، جوانه‌های آفتاب‌گردان، جعفری، سیر و زنجبیل مخلوط‌شده، نوشیدنی مقوی و سالمی را تشکیل می‌دهند که به‌شدت در صداسازی و فن بیان به شما کمک می‌کند.[irp]
رعایت خط قرمزها در مصرف کافئین
کافئین یک مادۀ دیورتیک است. به این معنا که با جذب آب بدن میزان دفع ادرار را افزایش می‌دهد. به‌جز جذب آب و ایجاد تنش های آبی در طول سخنرانی، اسید‌های مختلفی که در قهوه یا محصولات کافئین‌دار وجود دارد باعث خارش تارهای صوتی می‌شود.
ازاین‌رو، بعد از صرف مقادیر مختلف قهوه باید حتما گلو را شست‌و‌شو داد تا تحریک حاصل از آن روی کیفیت صداسازی و فن بیان اثر نگذارد.
نخوردن غذاهای چرب
وقتی غذایی چرب مانند غذاهای سرخ‌کرده می‌خورید، حجم بالای چربی روی سیستم گوارشی بدن فشار وارد می‌کند. از بین چربی، کربوهیدرات و پروتئین، چربی از همه دیرتر هضم می‌شود و به آنزیم و مایع‌های گوارشی مثل اسید صفرا و اسید معده احتیاج دارد تا تجزیه شود.
همه چیز از استرس گرفته تا برخی داروها می‌توانند روی مقدار این مایع گوارشی تأثیر بگذارند اما متأسفانه بسیاری با کمبود آن مواجه هستند. اضافه‌کردن چربی به غذا باعث اضافه‌کاری سیستم گوارش شما خواهدشد که اغلب منجر به نفخ، حالت تهوع و ناراحتی می‌شود.
شما به‌عنوان سخنران باید توجه داشته باشید که قبل از سخنرانی خود غذای چرب مصرف نکنید چون حالت تهوع و نفخ اجازۀ سخنرانی را به شما نمی‌دهد و بر صدای شما تأثیر زیادی خواهد گذاشت.[irp]
مواد غذایی ممنوعه در صداسازی و فن بیان
فراموش نکنید که یک سخنران دقیقا مثل یک دونده است که باید انرژی خود را برای تمام دقایق سخنرانی ذخیره کند. وجه تشابه دیگر دونده و گوینده، میزان غذای مصرفی و زمان خوردن آنها است.
یک دونده مجاز نیست دقیقا قبل از مسابقه از مواد غذایی استفاده کند. سخنران هم برای اینکه حرکات دیافراگم در دم و بازدم عمیق به‌خوبی صورت بگیرد و احساس سنگینی، مانع از حرکات او مقابل دیگران نشود باید غذا را حداقل دو ساعت قبل از شروع سخنرانی مصرف کند.
اما کسی که به‌دنبال کسب مهارت در فن بیان و صداسازی است، دور چه غذاهایی را باید خط قرمز بکشد؟
۱-غذاهایی که ترشح موکوس موجود در مجاری گوارشی را تحریک می‌کنند، از جمله مواد غذایی ممنوعه هستند. تمام محصولات لبنی از جمله بستنی و شیر، چنین حالتی را حین بلع و هضم ایجاد می‌کنند.
۲- غذاهایی که حلق و گلو را خشک می‌کنند هم از جمله مواد ممنوعه هستند. همان طور که گفته شد افزایش آب بدن در صداسازی و فن بیان نقش مهمی دارد. غذاهایی که تحریک‌کنندۀ گلو و حلق هستند، غذاهای تند و تیز یا حتی قهوه که حاوی کافئین است، گلو را تحریک می‌کنند؛ بنابراین نباید مصرف شوند.
۴- آبی که مصرف می‌شود قطعا باید هم‌دما با محیط باشد. آب خنک هم گاهی دردسرساز است. مطمئن شوید که در نوشیدنی‌ها از یخ استفاده نشده‌باشد.
۵- نوشیدنی‌های گازدار قبل از شروع گویندگی، اجرا و مثلا شروع کلاس درس یا کنفرانس توصیه نمی‌شود؛ گاز موجود در این نوشیدنی‌ها نفخ‌آور است.
۶- خوردن تا مرز سیرشدن قبل از رخدادهای مهمی مثل سخنرانی اصلا ضروری نیست. همین‌که بتوانید با مقدار کافی غذا انرژی موردنیاز خود را تأمین کنید کافی است.
جمع‌بندی
موارد بالا را حتما در زندگی و سخنرانی‌های خود مورد بررسی قرار دهید. یک بار که این کار را انجام دهید و دچار آنها شوید، متوجه خواهید شد که این موضوع چقدر می‌تواند برای سخنران بد باشد که هنگام سخنرانی دچار درد یا گرفتگی صدا شود.
پس همیشه پیش‌گیری بهتر از درمان است. پیش‌گیری کنید تا اتفاق ناگواری برای شما نیفتد و بتوانید همیشه در سخنرانی‌های خود بدرخشید.